Sáng 27/12, 7 bị cáo trong đó có Chủ tịch Việt Á - Phan Quốc Việt đã được đưa ra xét xử tại Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội. Phiên tòa diễn ra với an ninh được bảo vệ nghiêm ngặt và dự kiến kéo dài trong vòng 3 ngày. Thư ký phiên tòa thông báo, bất cứ ai gây rối, làm ảnh hưởng đến phiên tòa đều có thể bị bắt, xử lý.
Các bị cáo hầu tòa ngoài Phan Quốc Việt còn có: Hồ Anh Sơn, cựu Phó giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự; Nguyễn Văn Hiệu, cựu Trưởng phòng Trang bị Vật tư; Ngô Anh Tuấn, cựu Trưởng phòng Tài chính; Lê Trường Minh, cựu Trưởng ban Hóa dược (thuộc Học viện Quân y); Trịnh Thanh Hùng, cựu Phó vụ trưởng Vụ Các ngành kinh tế - kỹ thuật, Bộ Khoa học Công nghệ; Vũ Đình Hiệp, Phó Tổng giám đốc. Các bị cáo được đưa ra xét xử về các tội "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ" và "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Đây là lần đầu tiên, "ông trùm" Việt Á - Phan Quốc Việt xuất hiện trước truyền thông kể từ khi bị bắt hồi cuối năm 2021. Sau phiên tòa này, Phan Quốc Việt sẽ tiếp tục hầu tòa vào ngày 3/1/2024 với cáo buộc đưa hối lộ cho nhiều cựu quan chức cấp cao.
Ở vụ án này, cáo trạng thể hiện: Thời điểm dịch Covid-19 xuất hiện và có nguy cơ vào Việt Nam, Ban Giám đốc Học viện Quân y chỉ đạo các cơ quan chức năng xây kế hoạch phòng chống dịch, trong đó có việc nghiên cứu bộ kit xét nghiệm Covid-19.
Cuối tháng 1/2020, Hồ Anh Sơn (lúc đó là Phó giám đốc Viện Nghiên cứu y dược học quân sự) trình ông Hoàng Văn Lương (cựu Thiếu tướng, cựu Phó Giám đốc Học viện Quân y) ký công văn gửi Bộ Khoa học Công nghệ về việc đề xuất nhiệm vụ phát triển kit xét nghiệm Covid-19.
Sau khi nhận được văn bản, Trịnh Thanh Hùng (cựu Phó vụ trưởng Vụ Các ngành kinh tế - kỹ thuật, Bộ Khoa học Công nghệ) trao đổi với ông chủ Việt Á là Phan Quốc Việt. Sau đó, cả hai thống nhất đưa Việt Á tham gia vào đề tài này.
Ông Hùng yêu cầu Hồ Anh Sơn bổ sung Việt Á vào đề tài. Ông Sơn đồng ý và sửa lại phiếu đề xuất nhiệm vụ, trình ông Hoàng Văn Lương ký.
Đầu tháng 2/2020, Bộ Khoa học Công nghệ có quyết định thành lập hội đồng, tổ thẩm định kinh phí và giao Học viện Quân y chủ trì; Hồ Anh Sơn là chủ nhiệm đề tài với kinh phí 18,9 tỉ đồng, thực hiện trong 18 tháng. Sau khi được Bộ Khoa học Công nghệ giao đề tài, nhóm nghiên cứu của Học viện Quân y đã nghiên cứu để tối ưu hóa.
Mặc dù Học viện Quân y chủ trì đề tài, nhưng chính Phan Quốc Việt đã chỉ đạo vợ là Hồ Thị Thanh Thủy mang bộ kit xét nghiệm Covid-19 do Thủy nghiên cứu ra Hà Nội để đánh giá chất lượng. Bộ kit xét nghiệm này được Thủy nghiên cứu, tối ưu từ các tài liệu của Tổ chức Y tế thế giới, Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ và một số nước khác, xây dựng quy trình sản xuất kit sử dụng gen đích để phát hiện ra virus.
Bộ kit xét nghiệm do Thủy nghiên cứu không thuộc về quy trình nghiên cứu của Học viện Quân y, nhưng vẫn được đánh giá là chất lượng đạt.
Phan Quốc Việt chỉ đạo cấp dưới xây dựng biên bản có nội dung “Học viện Quân y đồng ý để Việt Á toàn quyền sử dụng sản phẩm của đề tài để đăng ký lưu hành và đăng ký cấp chứng nhận lưu hành…”. Biên bản này được Sơn trình ông Hoàng Văn Lương ký. Do tin tưởng Hồ Anh Sơn, ông Lương không xem nội dung biên bản mà ký và đưa lại cho Sơn.
Biên bản này sau đó được chuyển tới Bộ Y tế để đưa vào hồ sơ xin cấp phép và được cấp phép lưu hành. Cáo trạng xác định, sai phạm này của các bị can gây thiệt hại gần 18,5 tỷ đồng ngân sách Nhà nước. Đồng thời, tạo điều kiện cho Việt Á sản xuất, mua bán với các đơn vị y tế tại nhiều địa phương.
Quá trình Học viện Quân y tổ chức các trung tâm xét nghiệm dã chiến tham gia hỗ trợ phòng, chống Covid-19 tại Bắc Ninh, Bắc Giang và TP.HCM, các bị cáo Nguyễn Văn Hiệu, Lê Trường Minh và Ngô Anh Tuấn đã thông qua Hồ Anh Sơn, liên hệ nhờ Việt Á ứng kit xét nghiệm để cấp phát cho các tổ xét nghiệm.
Khi thanh toán tiền cho số kit ứng trước của Công ty Việt Á, cơ quan tố tụng cáo buộc ông Hiệu, Tuấn, Minh làm hồ sơ hợp thức chỉ định thầu, nâng giá để chia chác.
Sau khi được Học viện Quân y thanh toán 41,7 tỷ đồng tiền kit xét nghiệm, Việt Á "lại quả" cho ông Hồ Anh Sơn 2,5 tỷ đồng, cho ông Nguyễn Văn Hiệu 3,56 tỷ và ông Ngô Anh Tuấn 1,37 tỷ.
